Wat doet en hoe werkt lactase?

En waarom je darmen niet blij worden als het ontbreekt

Als je lactose-intolerantie hebt (of het vermoedt), kom je al snel het woord lactase tegen. Maar wat is het precies, wat doet het in je darm, en waarom krijg je klachten als het er te weinig is? Hier lees je het helder en praktisch uitgelegd, zodat je beter snapt wat er in je buik gebeurt.

Wat is lactase?

Lactase is een enzym dat wordt aangemaakt in het slijmvlies van je dunne darm. Zie het als een soort schaartje dat speciaal is ontworpen om lactose te knippen.

Lactose is de melksuiker die voorkomt in melk en zuivelproducten. Deze suiker bestaat uit twee aan elkaar geplakte suikermoleculen: glucose en galactose. Zolang ze aan elkaar vastzitten, kan je lichaam ze niet opnemen. Ze zijn te groot om door de darmwand te gaan.

Daar komt lactase in beeld: het knipt lactose netjes doormidden. Pas dan kunnen glucose en galactose los van elkaar door de darmwand heen en opgenomen worden in je bloed, waar ze dienen als energiebron.

Lactose als een grote Lego-steen

Stel je voor dat lactose een grote Lego-steen is die uit twee kleinere steentjes bestaat. Zolang ze stevig aan elkaar vastzitten, past het blok niet door de kleine opening van je darmwand. Maar als je de steentjes losklikt, kunnen ze wel (netjes één voor één) naar binnen.

Lactase is dan als het handige handje dat de Lego-steentjes uit elkaar haalt. Geen lactase? Dan blijft het blok simpelweg te groot om verder te kunnen.

Wat gebeurt er als je te weinig lactase hebt?

Als je lichaam te weinig lactase aanmaakt, blijft de lactose in zijn geheel achter in je dunne darm. En omdat het niet opgenomen kan worden, schuift het vanzelf door naar de dikke darm. Daar wachten je darmbacteriën al op een feestje.

Deze bacteriën beginnen enthousiast te fermenteren, een soort verteringsproces waarbij lactose wordt omgezet in gassen en zuren. Klinkt misschien gezellig, maar in je buik voelt dat net iets minder prettig.

Lees meer over: Wat is lactose-intolerantie

De meest voorkomende klachten

Maak je te weinig lactase aan, dan blijft lactose onverteerd in de dunne darm en schuift door naar de dikke darm. Daar gaan darmbacteriën ermee aan de slag. Dat heet fermentatie: er ontstaan gassen en zuren die de darmwand kunnen prikkelen. Het gevolg merk je als winderigheid, opgeblazen gevoel, krampen en soms diarree. Hoeveel last je hebt, hangt af van je lactasedrempel en van de portie lactose die je binnenkrijgt.

Winderigheid: je moet vaker gas laten, vaak met geluid én geur. Niet handig tijdens een vergadering of in de trein.
Buikpijn: je darmen reageren op de druk die ontstaat door gasvorming. Dat kan zeurend, stekend of krampend aanvoelen.
Krampen: vooral in de onderbuik, en soms zo heftig dat je even moet gaan zitten.
Opgeblazen gevoel: je buik zwelt op alsof je ineens vijf kilo zwaarder bent. Je broek zit strakker en je voelt je log.
Soms diarree: de zuren trekken water aan in je darmen, wat kan leiden tot een waterige, plotselinge ontlasting.

Wanneer krijg je klachten?

Veel mensen merken binnen 30 tot 120 minuten na een lactose-houdende maaltijd de eerste signalen. Dat varieert per persoon en per situatie. Een scheut melk in koffie kan bij de één al opspelen, terwijl de ander een klein schaaltje yoghurt nog prima verdraagt. Het draait steeds om de balans tussen ingenomen lactose en de lactase die je lijf op dat moment kan leveren.

In gewone taal

Lactase is het knip-schaartje. Met genoeg lactase knip je lactose in twee hapklare stukjes en blijft je buik rustig. Zonder genoeg lactase gaat lactose door naar je dikke darm, waar bacteriën een fermentatiefeestje bouwen. Dat voel je als gas, krampen en opgeblazenheid. Door je porties te sturen, te kiezen voor lactosevrije opties of lactase in te zetten wanneer het uitkomt, houd je grip op je klachten.